De stroom veranderen

Pas geleden ben ik me bewust geworden dat ik veel in beelden en metaforen denk en praat. Een beeld geeft me ruimte en laat wat te raden over, ik kan mijn fantasie zijn gang laten gaan. Ik houd bijvoorbeeld van het lied De Steen van Bram Vermeulen. Hij zingt dat ieder mens door te leven een steen verlegt in een rivier en dat daardoor de stroom van het leven voortaan een andere wending heeft genomen.
‘Nu weet ik dat ik nooit zal zijn vergeten,
ik leverde bewijs van mijn bestaan
omdat door het verleggen van die ene steen
de stroom nooit meer dezelfde weg zal gaan.’
Het is een troostrijke boodschap, ieder mens doet er toe, heeft invloed op het geheel. Waarschijnlijk wordt het daardoor ook geregeld gedraaid bij een uitvaart.

OVERTUIGINGEN

Nu kwam ik in het boek  Nachttrein naar Lissabon nog een ander beeld tegen van een rivier en dat zette iets bij mij in beweging. De hoofdpersoon, de Portugese arts Amadeu de Prado, woont een discussie op een universiteit bij en schrijft over die ervaring in een brief. Hij vindt het onthutsend dat de mensen beweerden dat ze elkaar begrepen en op elkaar reageerden, maar dat niemand van de aanwezigen liet blijken dat er door de argumenten die door de anderen naar voren werden gebracht, verandering was opgetreden in zijn overtuiging. Dan schrikt hij omdat hij opeens beseft dat het altijd zo is.

MEEGESLEURD

‘Tegen een ander iets zeggen: hoe kun je verwachten dat dat iets bewerkstelligt? De stroom van gedachten, beelden en gevoelens die voortdurend door ons heen gaat, die sterke stroom heeft zo’n geweldige kracht dat het een wonder zou zijn als hij niet alle woorden die iemand anders tegen ons spreekt met zich mee zou sleuren en aan de vergetelheid prijs zou geven als ze niet toevallig, heel toevallig bij de eigen woorden passen.’
Dat beeld van die snelstromende rivier in ons binnenste geeft mij te denken. Het is niet bemoedigend voor iemand met mijn beroep van begeleidingskundige of veranderkundige. De kans dat iemand echt iets nieuws leert en anders gaat denken en leven is heel klein. Met argumenten iemand overtuigen is al helemaal ondoenlijk. Dat zien we in verkiezingsdebatten, de discussie rond Zwarte Piet of het vluchtelingenvraagstuk. Als we iets zien, horen of lezen wat bij ons standpunt past, dan accepteren we het en nuanceren we onze visie. Zo niet, dan leggen we wat een ander tegen ons zegt met gemak naast ons neer.

HET BESLISSENDE BOEK

Soms staat op de achterflap van een boek, meestal een zelfhulpboek, dat het lezen ervan je leven radicaal zal gaan veranderen. Ik vraag me dan af hoeveel levens alleen door te lezen van richting veranderd zullen zijn. Douwe Draaisma heeft onderzocht dat mensen ‘het beslissende boek’ of het inzicht dat hun blik op zichzelf of de wereld heeft veranderd vooral lokaliseren in hun jong volwassenheid, tussen hun 16e en 25e levensjaar. Daarna wisselen we blijkbaar niet meer zo fundamenteel van standpunt, missie en visie. Dit wordt verklaard door de impact van dingen die we voor het eerst meemaken en ons dan nog gevoelige brein. Natuurlijk stellen we steeds onze mening bij en terugkijkend beseffen we vaak dat onze gedachten en gevoelens in de loop der jaren veranderd zijn. Welke rol de ontmoeting met de ander in die verandering speelt en gespeeld heeft daar ga ik de komende tijd beter op letten. Ik vind het een prettig idee dat ik in en door mijn leven een steen verleg in een rivier op aarde, maar hoop ook dat de ontmoeting en het gesprek met anderen iets bij mij uitwerkt zodat ook mijn innerlijke stroom nooit meer dezelfde weg zal gaan.

Bram Vermeulen, De Steen, luister hier

Pascal Mercier, Nachttrein naar Lissabon, 2006, p. 134
Douwe Draaisma, De Heimweefabriek, 2008