Wonen overal nergens thuis

Onze zoon en zijn vriendin zijn al twee maanden met een camper aan het reizen langs de oostkust van Australië. Ze hebben de huur van hun woonruimte hier opgezegd, de auto verkocht en al hun spullen opgeslagen. Hun plan is om minstens een jaar weg te blijven. Hun vertrek maakt ons tot achterblijvers, daar hoeven we niets voor te doen. Wij missen hen in ons dagelijks leven, daar laten ze een lege plek achter, maar andersom zijn zij niet zo met ons bezig. Dat ligt niet aan deze jongeren, dat blijkt een algemeen verschijnsel te zijn ook bij mensen die definitief emigreren.

Achterblijven

Met veel plezier heb ik het boek Achterblijven gelezen van Marli Huijer, denker des vaderlands. Zij wijst erop dat altijd, ook in de geschiedenis, veel aandacht uitgaat naar degene die vertrekt en weinig naar de mensen die achterblijven. Op televisie is er wel een programma ‘Ik vertrek’, over Nederlanders die hun geluk in het buitenland gaan beproeven maar geen programma met de titel ‘Ik blijf’.

hoeders van het bestaande

De vertrekker wordt voorgesteld als avontuurlijk, emigreren als iets voor energieke mensen, die definitief de bakens durfden te verzetten en niet in het bekende bleven hangen. Het tegenbeeld wordt dan automatisch de achterblijver, die is minder ambitieus, zijn of haar leven zou grijs en eenvormig zijn. Huijer breekt een lans voor de achterblijvers, zij zorgen voor het behoud van de gemeenschap, voor de zieken en ouderen, voor de natuur, gebouwen en cultuur. Dat verdient meer waardering.

ga terug naar start

Zelf ben ik op mijn achttiende jaar vertrokken uit Maassluis om in Kampen te gaan studeren. Vervolgens heb ik daar jaren met mijn man gewoond en gewerkt. Toen we ruim tien jaar later terugkeerden naar Maassluis omdat mijn man samen met zijn broer het bedrijf van hun vader ging overnemen, voelde dat voor mij als ‘ga terug naar start’. Voor mijn gevoel had de tijd daar stil gestaan, wij waren vertrokken en zij waren achtergebleven en nu kwamen wij terug. Ons nomadische leven zou voorgoed voorbij zijn en voortaan zou ik werk moeten zoeken in een straal van vijftig kilometer rondom Maassluis. Achteraf denk ik dat het gewoon het ‘dertigersdilemma’ was, waar ik tegenaan liep. De levensfase waarin grote beslissingen moeten worden genomen op het gebied van carrière, relaties, kinderen en huis, maar die term was toen nog niet bedacht.

koffieochtend

Tegen mijn man zei ik dat ik echt niet van plan was om elke zondag na de kerk koffie te gaan drinken bij mijn schoonouders, want ik zag dat als het toppunt van burgerlijkheid. Ik was bang voor de sociale controle van de familie. Wat ik over het hoofd had gezien, was dat ik zelf ook ouder was geworden en daar niet meer zo gevoelig voor was. Toen de kinderen kwamen, bleek het bovendien erg handig om een netwerk te hebben waar we in geval van nood een beroep op konden doen. En die zondagse koffieochtendjes, de kinderen gingen er graag heen om met de neefjes en nichtjes te spelen, hun rapport te laten zien of loten te verkopen voor een clubactie.

welkom

Binnen vijftig jaar is Nederland van een emigratieland een immigratieland geworden. Emigreren kan haast niet meer of je moet geld of specifieke kennis mee kunnen brengen. Veel mensen emigreren tijdelijk voor baan of studie of pendelen tussen het oude of nieuwe thuis. Huijer zegt:
‘Anders dan de vroegere emigrant, die het nieuwe zocht uit onvrede met het bestaande, moet de achterblijver het nieuwe kunnen toelaten en accepteren binnen het bestaande.’
We kunnen overal heen reizen en als iemand die kans heeft moet hij of zij dat net als onze kinderen zeker doen. Voor de meesten van ons geldt echter, dat we ons leven hier leven en daarbij hebben de nieuwkomers ons, de blijvers, nodig om zich hier thuis te kunnen gaan voelen.

Marli Huijer, Achterblijven, Een nieuwe filosofie voor een grenzeloze wereld, 2016. Citaat staat op pagina 18.